|
Świętokrzyski Park Narodowy
Park obejmuje najwyższe pasmo Gór Świętokrzyskich - Łysogóry, z najwyższymi
szczytami: Łysicą i Łysą Górą, wschodnią część Pasma Klonowskiego (z górami Bukową, Psarską i
Miejską) oraz część Pasma Pokrzywiańskiego (z Chełmową Górą).
Historia starań o objęcie ochroną Gór Świętokrzyskich sięga czasów przed I wojną światową. W roku
1921 powstał pierwszy w Górach Świętokrzyskich rezerwat im. Józefa Kostyrki na Chełmowej Górze
(163 ha), a w roku następnym objęto ochroną rezerwatową dwa fragmenty Łysogór: na południowym
zboczu Łysej Góry fragment o powierzchni 196 ha i na północnym zboczu Łysicy - 115 ha. W roku
1932 powiększono obszar rezerwatów do 1347 ha. Park narodowy oficjalnie utworzony został w 1950
roku na obszarze 6054 ha. W 1954 roku na terenie parku powstały dwa kolejne rezerwaty ścisłe:
Czarny Las o powierzchni 26,45 ha oraz Mokry Bór o powierzchni 38,44 ha.
Obecna powierzchnia parku wynosi 7626 ha, z czego 7212 ha zajmują lasy. Na terenie parku jest 5
obszarów ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 1731 ha.
Największą osobliwością geologiczną parku są gołoborza tj. podszczytowe rumowiska głazów
kwarcytowych okresu kambryjskiego, pozbawione zazwyczaj roślinności naczyniowej.
Wśród roślin, które mozemy spotkac w parku najcenniejsze to: kosaciec syberyjski,
pełnik europejski, pióropusznik strusi oraz
narecznica szerokolistna. Aż 674 drzewa rosnące na terenie parku uznano za pomniki przyrody. Dużym
osiągnięciem jest restytucja cisa, którego populacja wynosi obecnie ponad 1300 sztuk. Większość
powierzchni parku zajmują lasy z udziałem jodły i buka. Mniej
liczne są tu bory sosnowe, bory mieszane sosnowo-dębowe z domieszką jodły, modrzewia, świerka i
buka
występujące w niższych partiach gór. Na siedliskach bogatszych występują grądy, zaś w
miejscach wilgotnych i zabagnionych, bory wilgotne i bagienne oraz olsy. Gatunkiem specjalnej
troski spośród drzew parku jest jodła
pospolita, która przez szereg lat dominowała w lasach świętokrzyskich. Duże znaczenie mają dla
parku tereny otwarte, które tworzą zbiorowiska łąkowe oraz gołoborza urozmaicające jego leśny
krajobraz.
Również fauna parku jest niezwykle bogata. Wystarczy wspomnieć, że występuje tu
aż 187 gatunków objętych ochroną prawną. Z terenu parku opisano 8 nowych dla nauki
gatunków bezkręgowców. Za najważniejszy walor fauny uważa się obecność gatunków górskich i
północno-górskich. Są one zwykle składnikami najwartościowszych biocenoz, tj. boru jodłowego,
buczyny i gołoborzy. Wyjątkowe pod tym względem są mięczaki, wśród których gatunki górskie
stanowią 30%. Gatunki górskie występują również licznie wśród owadów. Wiele górskich, reliktowych
gatunków zwierząt żyje w rumowiskach skalnych.
Oprócz walorów przyrodniczych, na terenie parku lub w jego bezpośrednim
sąsiedztwie znajdują się cenne zabytki architektury. Większość z nich ma charakter sakralny.
Najcenniejszym
zabytkiem jest zespół klasztorny Benedyktynów z pierwszej połowy XII wieku położony na Św.
Krzyżu, w którym powstał prawdopodobnie najstarszy polski zabytek piśmiennictwa - Kazania
więtokrzyskie. Interesującym elementem krajobrazu są kapliczki. Do najbardziej znanych należą
kapliczki św. Franciszka i św. Mikołaja położone przy czerwonym szlaku turystycznym ze Św. Katarzyny na Św.
Krzyż. Walory przyrodnicze parku można poznawać
korzystając z licznych szlaków turystycznych i muzeum przyrodniczo-leśnego na Świętym Krzyżu
oraz ścieżek dydaktycznych.
Materiał zredagowano w oparciu o tekst pana Rafała Podlaskiego, zawarty
na stronie internetowej Świętokrzyskiego
Parku Narodowego
|
|